H ωχρά κηλίδα είναι μια μικρή περιοχή στο κέντρο του βυθού του ματιού (τον αμφιβληστροειδή).
Η ωχρά κηλίδα είναι υπεύθυνη για την κεντρική μας όραση και για  τις λεπτομέρειες (για παράδειγμα μικρά γράμματα), ενώ η περιφερική μας όραση εξυπηρετείται απο τον υπόλοιπο αμφιβληστροειδή.
Πολλά ηλικιωμένα άτομα περουσιάζουν εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, σαν συνέπεια της γήρανσης του οργανισμού.

Με την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα όπως θόλωση της όρασης, «σκοτεινές περιοχές» στο κέντρο και ίσως μόνιμη απώλεια της κεντρικής όρασης. Για πράδειγμα μπορεί κανείς να δεί το περίγραμμα ενός ρολογιού αλλά όχι τους δείκτες του ώστε να διαβάσει την ώρα. (εικόνα 1)

Υπάρχουν δύο είδη εκφύλισης της ωχράς κηλίδας:
• Η ξηρά μορφή
• Η υγρά μορφή

Η ξηρά μορφή εκφύλισης ωχράς κηλίδας είναι η πιό συνηθισμένη.
Οφείλεται σε σταδιακή λέπτυνση της ωχράς κηλίδας.
Ξεκινά με τον σχηματισμό λευκοκίτρινων κηλίδων (drussen) κάτω απο την επιφάνεια του αμφιβληστροειδή. (εικόνα 2 και εικόνα 3)
H μείωση της όρασης είναι σταδιακή, αλλά πρέπει να ελέγχεται συχνά γιατί μπορεί να μεταπέσει στην σοβαρότερη υγρά μορφή. Οποιαδήποτε αλλαγή στην όραση πρέπει να γίνεται γνωστή στον οφθαλμίατρο σας.
Παρά το ότι δεν υπάρχει θεραπεία για την ξηρά εκφύλιση της ωχράς κάποια άτομα μπορούν να ωφεληθούν απο την  καθημερινή λήψη συγκεκριμένων βιταμινών.

Η υγρή μορφή εκφύλισης της ωχράς κηλίδας είναι σπανιότερη (10%), αλλά προκαλεί ταχύτερη θόλωση της όρασης.
Οφείλεται στον σχηματισμό ανώμαλων αγγείων κάτω απο τον αμφιβληστροειδή, που προέρχονται απο τον τον διπλανό του χιτώνα (χοριοειδής).
Τα αγγεία αυτά διαρρέουν υγρό ή αίμα προκαλώντας έντονη διαταραχή της κεντρικής όρασης. (εικόνα 4)
 

Κύρια συμπτώματα Εκφύλισης Ωχράς Κηλίδας

• Παραμόρφωμένα αντικείμενα( ίσιες γραμμές φαίνονται τεθλασμένες)
• Απώλεια κεντρικής όρασης
• Τό μέγεθος των αντικειμένων φαίνεται διαφορετικό σε κάθε μάτι
• «Ξεθώριασμα των χρωμάτων»
• Μειωμένη ικανότητα να διακρίνουμε λεπτομέρειες
• Γκρίζες περιοχές ή «έλλειμα» στο κέντρο της όρασης
 

Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση εκφύλισης ωχράς κηλίδας

• Κληρονομικότητα
• Οξειδωτικό στρές (Η βλάβη που οφέιλεται στον σχηματισμό ελευθέρων ριζών στον οργανισμό. Το 1/3 των ατόμων παρουσιάζει αυξημένη αντίδραση στην φυσιολογική αυτή λειτουργία)
• Υπέρταση
• Υπερχοληστεριναιμία
• Παχυσαρκία
• Κάπνισμα
• Φλεγμονή (οπουδήποτε στον οργανισμό)
 

Διάγνωση εκφύλισης ωχράς κηλίδας

Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας διαγιγνώσκεται με την εξέταση του αμφιβληστροειδή (βυθισκόπηση) και με την οπτική τομογραφία συνοχής (OCT). H εξέταση OCT μπορεί να δείξει και τα πιό πρώιμα στάδια της πάθησης, να παρακολουθήσει την εξέλιξή της και την ανταπόκριση στη θεραπεία.
Σε πολλές περιπτώσεις υγρής μορφής πρέπει να διενεργηθεί και μία συμπληρωματική εξέταση, η φλουραγγειογραφία, η οποία δείχνει με λεπτομέρεια τα παθολογικά αγγεία στον αμφιβληστροειδή. (εικόνα 5 & εικόνα 6)
 

Η αντιμετώπιση της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας

Ο ρόλος των διατροφικών συμπληρωμάτων στην ξηρή μορφή
Η λήψη συγκεκριμένων βιταμινών σε συνδυασμό με την ουσία Λουτείνη, μειώνει τις πιθανότητες επιδείνωσης της ξηράς μορφής της πάθησης, σε ένα ποσοστό ατόμων.
Τροφές όπως σκούρα πράσινα λαχανικά, κίτρινα φρούτα, ξηροί καρποί περιέχουν σημαντικές ποσότητες απο αυτές τις ουσίες.
Πρέπει να γίνει σαφές ότι τα παραπάνω δεν αποτελούν θεραπεία ούτε επαναφέρουν την χαμένη όραση.
Τό κάπνισμα και η ηλιακή ακτινοβολία είναι σαφώς επιβαρυντικά.

Η αντιμετώπιση της υγρής μορφής της εκφύλισης ωχράς κηλίδας
Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούμε ενέσεις με παράγοντες anti VEGF για την αντιμετώπιση της πάθησης.
Το VEGF είναι ένας παράγοντας που ευνοεί την ανάπτυξη των αιμοφόρων αγγείων που προκαλούν την πάθηση. Τά φάρμακα αυτά δεσμεύουν το VEGF μειώνοντας τον αριθμό, μέγεθος και διαρροή των αγγείων αυτών.
Οι ενέσεις αυτές γίνονται με αποστειρωμένο τρόπο και με τοπική αναισθησία στο πάσχον μάτι και μπορούν να επαναληφθούν πολλές φορές.
Με τη θεραπεία αυτή σταθεροποιούμε την όραση στο 75% των περιπτώσεων, ενώ στους μισούς ασθενείς επιτυγχάνουμε βελτίωση.
Η ανάγκη για επενάληψη των ενέσεων καθορίζεται απο την όραση του ασθενούς και απο τα αποτελέσματα της εξέτασης OCT.
Σε επιλεγμένα περιστατικά η παραπάνω θεραπεία συνδυάζεται με θερμικό ή μη θερμικό Laser (φωτοδυναμική θεραπεία).

Αν και σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τη εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η πάθηση δεν προκαλεί ποτέ ολική τύφλωση. Άν μάλιστα διαγνωστεί έγκαιρα με την κατάλληλη θεραπεία μπορούμε να καθυστερήσουμε την εξέλιξή της, προλαμβάνοντας τη γρήγορη απώλεια όρασης.