Το γλαύκωμα είναι μια ομάδα παθήσεων του ματιού, οι οποίες προοδευτικά «κλέβουν» την όραση, συνήθως χωρίς προειδοποιητικά συμπτώματα. Η απώλεια της όρασης οφείλεται σε βλάβη του οπτικού νεύρου.
Το οπτικό νεύρο λειτουργεί σαν ηλεκτρικό καλώδιο και μεταφέρει αυτά που βλέπουμε στον εγκέφαλο.

Παλαιότερα πιστεύαμε ότι η μόνη αιτία για την βλάβη του οπτικού νεύρου ήταν η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι ενώ η ενδοφθάλμια πίεση είναι ένας σημαντικός παράγοντας, άλλοι παράγοντες είναι επίσης υπεύθυνοι, γιατί κάποιοι άνθρωποι με «φυσιολογική» ενδοφθάλμια πίεση πάσχουν από γλαύκωμα.

Υπάρχουν πολλοί τύποι γλαυκώματος, οι κυριότεροι από τους οποίους είναι το χρόνιο απλό γλαύκωμα και το γλαύκωμα κλειστής γωνίας.
 

Διαγνωστικές εξετάσεις

Η έγκαιρη διάγνωση του γλαυκώματος, με συχνή και λεπτομερή οφθαλμολογική εξέταση, είναι το κλειδί για την προστασία από την απώλεια όρασης που προκαλεί το γλαύκωμα.

Σε κάθε άτομο, μετά την ηλικία των 18 ετών, πρέπει να ελέγχεται η ενδοφθάλμια πίεση κάθε 4 χρόνια.
Σε ηλικίες 30-40 ετών αυτό πρέπει να γίνεται κάθε 2 χρόνια, ενώ σε άτομα άνω των 40 ετών κάθε χρόνο.
Στις περιπτώσεις όπου υπάρχει οικογενειακό ιστορικό γλαυκώματος, ιστορικό σοβαρής αναιμίας ή σοβαρού τραυματισμού του ματιού, τα παραπάνω χρονικά διαστήματα  πρέπει να περιορίζονται στο μισό.

Οι διαγνωστικές εξετάσεις για το γλαύκωμα

1. Μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης (Τονομέτρηση) και εκτίμηση της σκληρότητας του κερατοειδή (corneal rigidity).
Η μέτρηση της σκληρότητας του κερατοειδή είναι απαραίτητη για την σωστή εκτίμηση της μέτρησης της ενδοφθάλμιας πίεσης.
Μάτια με «μαλακό» κερατοειδή μπορεί να πάσχουν από γλαύκωμα ακόμα και με «φυσιολογική» πίεση! Σε αυτές τις περιπτώσεις η πραγματική ενδοφθάλμια πίεση μπορεί να είναι έως και 50% υψηλότερη.
Αντίθετα μάτια με «σκληρό» κερατοειδή μπορεί να υποβληθούν σε χωρίς λόγο θεραπείες.
Το πιεσόμετρο ORA είναι ο μόνος τρόπος για την ακριβή μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης σε μάτια με μαλακό κερατοειδή ή σε μάτια που έχουν υποβληθεί σε διαθλαστική επέμβαση. (εικόνα 1)

2. Οφθαλμοσκόπηση
Πρόκειται για εξέταση του οπτικού νεύρου από τον οφθαλμίατρο.
Το οπτικό νεύρο παρουσιάζει χαρακτηριστικές αλλοιώσεις στο γλαύκωμα. (εικόνα 2)

Αν κάποια από τις δύο παραπάνω εξετάσεις δεν είναι στα φυσιολογικά όρια, τότε πρέπει να γίνουν οι επόμενες 3 εξετάσεις.

3. Οπτικά πεδία
Πρόκειται για μια «χαρτογράφηση» της όρασης.
Βασίζεται στο γεγονός ότι το γλαύκωμα αφαιρεί αρχικά την όραση περιφερικά, προχωρώντας σταδιακά προς το κέντρο.

Με τα οπτικά πεδία μπορούμε να έχουμε μια ρεαλιστική άποψη του βαθμού απώλειας όρασης, που έχει προκαλέσει το γλαύκωμα. (εικόνα 3)

4. Τομογραφία του οπτικού νεύρου με Laser  (HRT)
Eίναι μιά σύγχρονη και ευαίσθητη μέθοδος για την διάγνωση και παρακολούθηση του γλαυκώματος.
Πρόκειται για πραγματική, τρισδιάστατη χαρτογράφηση του οπτικού νεύρου, με τη χρήση Scanning Laser. (εικόνα 4)

5. Οπτική Τομογραφία Συνοχής (ΟCT)
Πρόκειται για την λεπτομερή ανάλυση του πάχους και της κατανομής των ινών του οπτικού νεύρου, με τη χρήση Laser και ακρίβεια 5 εκατομυριοστών του μέτρου. (εικόνα 5)

Oι παραπάνω εξετάσεις μπορούν να διαγνώσουν και τις πιο ελάχιστες αλλοιώσεις του οπτικού νεύρου από το γλαύκωμα καθώς και να παρακολουθήσουν αξιόπιστα την εξέλιξή του και την ανταπόκριση στη θεραπεία.
 

Η Θεραπεία του γλαυκώματος

Υπάρχουν σήμερα πολλοί τρόποι αντιμετώπισης του γλαυκώματος.
Το γλαύκωμα είναι χρόνια πάθηση που επιβάλλει θεραπευτική αγωγή εφ'όρου ζωής.
Η αρχική αντιμετώπιση είναι με κολλύρια.
Σε περίπτωση μη ικανοποιητικής αντιμετώπισης του γλαυκώματος με κολλύρια, επιβάλλεται θεραπεία με Laser ή χειρουργική επέμβαση.

Η χειρουργική επέμβαση κρίνεται απαραίτητη σε περιπτώσεις πολύ υψηλής πίεσης, που δεν πέφτει με τις παραπάνω θεραπείες και  όταν απαιτείται πολύ χαμηλή ενδοφθάλμια πίεση.

Φαρμακευτική θεραπεία
Η μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης γίνεται με τη χρήση ειδικών κολλυρίων τα οποία χρησιμοποιούνται μια έως τρεις φορές την ημέρα, μόνα ή σε συνδυασμούς.
Πρέπει να τονιστεί ότι η χρήση των κολλυρίων αυτών είναι εφ΄όρου ζωής .
Με την φαρμακευτική αγωγή είναι δυνατή η αποτελεσματική μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης στους περισσότερους ασθενείς.

Χειρουργική Θεραπεία
Η χειρουργική αντιμετώπιση του γλαυκώματος επιβάλλεται όταν η ενδοφθάλμια πίεση δεν μειώνεται αρκετά με τα κολλύρια.
Η πιο συνηθισμένη επέμβαση είναι η τραμπεκουλεκτομή ,που ελέγχει την πίεση σε περίπου 85%  των περιπτώσεων.
Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί και η τοποθέτηση ειδικής αποχετευτικής βαλβίδας (βαλβίδα Ahmed).
Οι χειρουργικές επεμβάσεις για την αντιμετώπιση του γλαυκώματος ενδέχεται να δημιουργήσουν επιπλοκές σε ένα μικρό αριθμό ασθενών.
Παρόλα αυτά λόγω της καταστροφικής για την όραση φύση του γλαυκώματος, η συμβολή τους είναι πολύτιμη στην συντριπτική πλεοψηφία των περιπτώσεων.

Θεραπεία με Laser (Επιλεκτική Τραμπεκουλοπλαστική - SLT)
H μέθοδος αυτή μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης ,συνήθως σε συνδυασμό με τη χρήση κολλυρίων.
Είναι ιδανική όταν απαιτείται μια μέτριου βαθμού μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης.
Η θεραπεία με Laser (μέθοδος SLT) είναι γρήγορη,ανώδυνη τελείως ακίνδυνη και αποτελεσματική στο 90% των ασθενών, αλλά η θεραπευτική της δράση διαρκεί 2-4 χρόνια και μπορεί να επαναληφθεί.
 

Μύθοι σχετικά με το Γλαύκωμα

Μύθος #1
Το γλαύκωμα προσβάλλει μόνο ηλικιωμένα άτομα.

Αλήθεια
Είναι γεγονός ότι το γλαύκωμα είναι συχνότερο στους ηλικιωμένους (4%).
Νέα όμως άτομα, ακόμα και βρέφη, μπορεί να πάσχουν από γλαύκωμα.
Το γλάυκωμα είναι κληρονομική πάθηση.
Άτομα με υψηλή μυωπία ή υπερμετρωπία, σακχαρώδη διαβήτη και καταρράκτη εν εξελίξει είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο.

Μύθος #2
Υπάρχουν προειδοποιητικά συμπτώματα.

Αλήθεια
Το χρόνιο απλό γλαύκωμα (η πιο συχνή μορφή) δεν παρουσιάζει πόνο ή κάποιο άλλο σύμπτωμα.
Η σταδιακή απώλεια της περιφερικής όρασης δεν γίνεται αντιληπτή, έως ότου προσβληθεί και η κεντρική περιοχή.
Ο μόνος τρόπος να διαγνωσθεί το γλαύκωμα είναι ο τακτικός οφθαλμολογικός έλεγχος.

Mύθος #3
Το γλαύκωμα δεν προκαλεί τύφλωση.

Αλήθεια
Το γλαύκωμα προκαλεί τύφλωση αν αφεθεί χωρίς θεραπεία.
Ακόμα και με θεραπεία όμως περίπου 2-5% των ασθενών χάνει σταδιακά όραση, συνήθως λόγω ύπαρξης και άλλων επιβαρυντικών παραγόντων .

Μύθος #4
Αν έχω «καλή» πίεση στα μάτια, τότε δεν έχω γλαύκωμα.

Αλήθεια
Η μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης με ένα συμβατικό μηχάνημα μπορεί να δώσει λάθος τιμές στο 5-10% των περιπτώσεων.
Σε κάποιες περιπτώσεις με φυσιολογική πίεση το γλαύκωμα μπορεί να επιδεινώνεται, παρά τη θεραπεία.
Μόνο η λεπτομερής μελέτη των ματιών  σε τακτικά χρονικά διαστήματα (βλ. διαγνωστικές εξετάσεις) μπορεί να αποκλείσει την ύπαρξη γλαυκώματος ή να ελέγξει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.


Αν βρίσκεσθε ήδη σε θεραπεία για το γλαύκωμα ή μόλις τώρα διαγνώστηκε η πάθηση, σας παρουσιάζω κάποια πολύ σημαντικά στοιχεία που πρέπει να γνωρίζετε, για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του.

1. Το γλαύκωμα είναι χρόνια και εξελικτική πάθηση. Αυτό σημαίνει κάποια θεραπεία που εφαρμόζεται αυτή τη στιγμή είναι και είναι αποτελεσματική, μπορεί να χάσει τη θεραπευτική της δράση αργότερα.

2. Η μέτρηση της Ενδοφθάλμιας Πίεσης πρέπει να γίνεται σε τακτικά διαστήματα, τα οποία θα καθοριστούν ανάλογα με τη σοβαρότητα της πάθησης και την ηλικία σας.

3. Η μέτρηση της Ενδοφθάλμιας Πίεσης δεν αποτελεί ασφαλή ένδειξη της πορείας του γλαυκώματος! Δύο άτομα με την ίδια πίεση μπορεί να έχουν διαφορετική εξέλιξη του γλαυκώματος.

4. Οι εξετάσεις που αφορούν το οπτικό νεύρο και τη λειτουργία του (οπτικά πεδία, OCT, HRT, ψηφιακή φωτογραφία ) πρέπει να γίνονται 1-2 φορές το χρόνο, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις έως και ανά 3μηνο. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων αυτών δείχνουν την πορεία του γλαυκώματος και όχι η Ενδοφθάλμια Πίεση και καθορίζουν τις θεραπευτικές τακτικές.

5. Πρέπει να βάζετε τα κολλύρια σας με ακρίβεια και να τα διατηρείτε σε χώρο δροσερό.

6. Άν έχετε αδέλφια ή παιδιά άνω των 30 ετών συμβουλέψτε τους να εξεταστούν. Το γλαύκωμα είναι κληρονομική πάθηση!

Μόνο η έγκαιρη διάγνωση του γλαυκώματος και η αποφασιστική και αποτελεσματική θεραπεία, είναι δυνατό να ανακόψουν αυτή την καταστροφική για την όραση  πάθηση.